Türkmenistan halkara energiýa hyzmatdaşlygyny işjeň ösdürip, arassa energiýa çeşmelerine geçmegi esasy ugur edip goýýar. Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlykda ýurt öz gün şöhleleriniň we ýel çeşmeleriniň ýokary güýjüni ulanyp, giň göwrümli gün we ýel energiýasy taslamalaryny durmuşa geçirýär.
Ýewropa Bileleşiginiň "Global Gateway" taslamasy Türkmenistanda gaýtadan dikeldilýän energiýanyň ösdürilmeginde esasy orny eýeleýär. Bilelikdäki tagallalar arkaly, gün we ýel çeşmeleriniň energiýa mümkinçiligi üçin sanly maglumatlar binýady döredildi, elektrik stansiýalarynyň ýerleşdirilmegi üçin iň oňat ýerleri kesgitlemek boýunça usullar işlenip düzüldi.
ÝB bilen hyzmatdaşlyk Türkmenistana diňe bir energiýa ulgamyny diwersifikasiýalaşdyrmaga däl, eýsem, durnukly ösüş babatynda global maksatlara ýetmäge uly mümkinçilik berýär. Energiýa hyzmatdaşlygy, şol sanda arassa energiýa geçilmegi, Türkmenistanyň uzak möhletleýin açyklyk, milli bähbitleriň göz öňünde tutulmagy we taraplaryň özara jogapkärçiligi esasynda guralan ykdysady syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar.
Türkmenistanyň bu ugurdaky üstünlikli ädimleri, Ýewropa Bileleşigi bilen “ýaşyl energiýa” we gaýtadan dikeldilýän çeşmeler, mysal üçin, gün, ýel we suw energiýasy boýunça hyzmatdaşlykda öz beýanyny tapýar. Häzirki şertlerde bu çeşmeler diňe bir ileri tutulýan ugur bolman, eýsem, Merkezi Aziýa ýurtlary we bütindünýä döwletleri üçin durnukly ösüşiň möhüm ugruna öwrülýär.
Gaýtadan dikeldilýän energiýa serişdelerine goýlan maýa goýumlar halkara hyzmatdaşlygy üçin täze mümkinçilikleri açýar. Türkmenistan we Ýewropa Bileleşigi bu ugurda ynamdar hyzmatdaşlardyr. Ýewropa Bileleşigi Türkmenistanda gaýtadan dikeldilýän energiýanyň ösdürilmegini doly goldap, maksatly başlangyçlar arkaly hyzmatdaşlygy giňeldýär. Ýewropa Bileleşiginiň "Global Gateway" ykdysady taslamasy “ýaşyl” energiýanyň ösdürilmegi üçin taslamalara maýa goýumlary göz öňünde tutýar. Tehniki hyzmatdaşlyk arkaly, "Global Gateway" gün we ýel energiýasy taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi, şeýle-de hereket edýän infrastrukturanyň energiýa netijeliliginiň kämilleşdirilmegi ugrunda iş alyp barýar.
Türkmenistanyň giň çöl sebitleri gün energiýasynyň önümçiligi üçin uly mümkinçiliklere eýedir we Ýewropa Bileleşigi bu mümkinçilikleri bahalandyrmak we “ýaşyl” geçişi höweslendirmek üçin barlaglara maýa goýýar.
Bu gün halkara hyzmatdaşlygyň netijesinde, sebitler boýunça gün we ýel çeşmeleriniň bahalandyrylmagy üçin sanly maglumatlar binýady döredildi, gün we ýel elektrik stansiýalarynyň ýerleşdirilmegi üçin esas döredildi we ýurduň çäginde işlenip düzülen programma üpjünçiliginiň ulanylmagy üçin usul kesgitlenildi.
Bu ugurda Türkmenistanyň we Ýewropa Bileleşiginiň üstünlikli hyzmatdaşlygy, esasan, dürli taslamalar we global başlangyçlar boýunça uzak möhletleýin hyzmatdaşlyga esaslanýar. “Ýaşyl” energiýa we aýratyn-da gaýtadan işlenilýän energiýa çeşmelerini ulanmak mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça hyzmatdaşlyk, Türkmenistana we Ýewropa Bileleşigine peýda getirýän durnukly ösüşe ýardam bermäge gönükdirilendir. “Ýaşyl” energiýa, şeýle hem sanly aragatnaşyk, durnukly ulag we howanyň üýtgemegine garşy durnuklylygy ösdürmek üçin maýa goýup, "Global Gateway" taslamasy Merkezi Aziýa sebitiniň has durnukly we baglanyşykly geljege geçmegine ýardam berýär, şol bir wagtda Ýewropa bilen has çuňňur ykdysady we geosyýasy gatnaşyklary pugtalandyrýar.
Bu taslamalar diňe bir infrastrukturany özgertmek bilen çäklenmän, umumy gymmatlyklara, aç-açanlyga we uzak möhletleýin ösüşe esaslanýan global hyzmatdaşlygy pugtalandyrýar.
Ýeri gelende ýatlatmak gerek, “ýaşyl” energiýa ugrunda we beýleki möhüm ugurlarda hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine bolan gyzyklanma, şu ýylyň dowamynda geçirilen duşuşyklarda aýratyn bellenilip geçildi. Mart aýynda Brýusselde geçirilen iş saparynyň çäginde türkmen wekiliýetiniň Ýewropa Bileleşiginiň ýokary wezipeli wekilleri bilen duşuşyklary hem gurnaldy.
Şeýle hem täze “ÝB Türkmenistanyň ýaşyl ösüşi üçin: 2024-2028-nji ýyllar üçin syýasy dialog we howa hereketleri” taslama üns berildi. Bu taslama şu ýylyň sentýabr aýynda resmi taýdan başlanyldy we GIZ, Ýewropa Bileleşigi we Germaniýanyň Daşary işler ministrligi tarapyndan maliýeleşdirilýär. Taslama, durnukly ösüş babatynda Türkmenistanyň işlerini goldamak we Ýewropa Bileleşiginiň öňdebaryjy halkara tejribesini we standartlaryny ulanmaga gönükdirilendir.
Türkmenistanyň gaýtadan işlenilýän energiýa taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi boýunça anyk işleri, Balkan welaýatynyň Gyzylarbat etrabynda kuwwaty 10 megawatlyk köpfunksiýaly gün we ýel elektrik stansiýasynyň gurluşygy bilen subut edilýär, bu bolsa geljekde elektrik eksportyny artdyrmaga mümkinçilik berer.
Ýakynda geçirilen “Türkmenistanyň Nebiti we Gazy – 2024” atly halkara forumda hem gaýtadan dikeldilýän çeşmelere geçmegiň ähmiýeti aýratyn bellenilip, täze gün we ýel elektrik stansiýalarynyň gurluşygy boýunça meýilnamalar hödürlenildi.
Çeşme: «Nebit-Gaz» gazeti
